Toe aan een nieuwe functie? Dan is een sollicitatieprocedure altijd spannend. Dat je tijdens die procedure ook aan een assessment wordt onderworpen, weet je vaak van tevoren. Maar als je daarbij ook een rollenspel moet doen, is dat misschien wel even schrikken. Wat is een rollenspel en hoe kun je je daar op voorbereiden? In dit artikel lees je er meer over.
Corstiaan Smit – assessment trainer
Een rollenspel is een nabootsing van een situatie die je in je nieuwe functie kunt tegenkomen. Het is eigenlijk een psychologische test, waarin je een bepaalde rol krijgt toebedacht. Je ontvangt hier meestal van tevoren instructies voor. Je tegenspeler is een getraind iemand die dit vaker doet. Ook hij of zij heeft instructies gekregen, bijvoorbeeld om je tegen te werken. Dit kan iemand zijn die hiervoor ingehuurd wordt, maar het kan ook de psycholoog zijn die het assessment afneemt.
Het doel van het rollenspel is om te kijken hoe je in bepaalde situaties reageert en welke competenties je hebt. Er kan bijvoorbeeld specifiek gekeken worden naar leiderschap, overtuigingskracht of klantgerichtheid.
Voordat het rollenspel begint, krijg je meestal tien minuten tot een half uur de tijd om je in te leven in de situatie. Je krijgt op papier informatie over (meestal) een fictief bedrijf en de rol die je daar vervult. Het kan zijn dat je een specifieke opdracht meekrijgt, bijvoorbeeld dat je een klant moet overtuigen van iets.
Het rollenspel zelf duurt gewoonlijk tien tot twintig minuten. Meestal is het de bedoeling dat je het voortouw neemt in het gesprek. Na afloop vindt er over het algemeen een evaluatie plaats met de psycholoog.
Er zijn oneindig veel verschillende rollenspelen mogelijk. Het ligt voor de hand dat er voor een situatie gekozen wordt die aansluit bij de functie.
Commerciële functie
Als je solliciteert op een commerciële functie, dan kun je verwachten dat je tegenspeler in het rollenspel een klant is. Je moet deze klant overtuigen van het aanschaffen van een product of je krijgt te maken met een klant die ontevreden is over een geleverde dienst.
Leidinggevende functie
Als leidinggevende kun je een slechtnieuwsgesprek met een medewerker moeten voeren of een medewerker moeten aanspreken op ongewenst gedrag.
Adviserende functie
Een adviseur kan getest worden op het nemen van beslissingen. Hij krijgt bijvoorbeeld een project voorgeschoteld waarbij heel veel opties mogelijk zijn. Hij moet dan de voor- en nadelen van de opties tegen elkaar afwegen en er tenslotte een kiezen. Dit zijn meer adviserende gesprekken.
Conflict oplossen
Ook kan het voorkomen dat getest wordt hoe je met conflicten omgaat. Dit kan als mediator zijn tussen twee personen die een conflict hebben of als leidinggevende die een conflict tussen twee afdelingen moet oplossen.
Je kunt natuurlijk onvoorbereid naar het assessment toegaan en ter plekke improviseren. Maar om goed beslagen ten ijs te komen, is het misschien beter om je thuis goed voor te bereiden. Bedenk van tevoren wat je kunt verwachten. Wat zou je potentiële werkgever willen testen? Verdiep je grondig in het bedrijf en in de functie. Spit de website door. Misschien ken je wel iemand die er al werkt en kan je bij hem of haar meer over het bedrijf te weten komen. In de vacaturetekst staan vaak de competenties vermeld die belangrijk gevonden worden. Bedenk welk gedrag op prijs wordt gesteld en welke situaties je in de praktijk kunt tegenkomen.
Weet je van jezelf dat je niet zo sterk bent in rollenspelen? Dan zit er maar één ding op: oefenen, oefenen en oefenen! Verzin een situatie of laat iemand anders die verzinnen en doorloop het hele gesprek. Belangrijk is om achteraf samen het gesprek te analyseren. Wat ging er goed en wat kan nog beter? Wie leidde het gesprek en wie had de meeste inbreng? Hoe vond de ander jou overkomen: intimiderend of juist te schuchter? Stelde je de goede vragen? Luister vooral goed naar die ander en kijk of zijn ervaringen overeenkomen met die van jou.
Het doen van een rollenspel wordt door veel kandidaten spannend gevonden. Ondanks een goede voorbereiding thuis kan het voorkomen dat de nervositeit toeslaat. Probeer tijdens het rollenspel kalm te blijven en pas de volgende tips toe:
Tot slot: of je nu na het assessment wel of niet wordt aangenomen voor de functie, beschouw het rollenspel als een leermoment over je capaciteiten en persoonlijkheid. Doe je voordeel met de tips die je in de evaluatie krijgt en bedenk eventueel wat je een volgende keer anders wilt doen.
Voordat een rollenspel begint, krijg je meestal eerst tijd om je voor te bereiden aan de hand van een briefing. Daarin staat welke rol jij hebt en wat de situatie is. Vaak zal je een rol krijgen die relevant is voor jouw functie. Net als de situatie relevant zal zijn voor jouw situatie.
Vervolgens ga je het gesprek aan met jouw partner. Dit is vaak een psycholoog maar kan ook een acteur zijn of een medewerker. De andere partij zal proberen vragen te stellen die onverwacht zijn of jou van je stuk proberen te brengen. Het gaat erom dat je daar goed mee om kunt gaan.
Het belangrijkste bij een rollenspel is dat je je niet van je stuk laat brengen. Word niet boos, gefrustreerd en sla niet dicht. Blijf vragen stellen en zoeken naar een oplossing. Je moet ook begrijpen dat het de bedoeling kan zijn dat je je ongemakkelijk voelt. Of dat je even geen antwoord hebt. Zorg dat je dan toch de leiding over het gesprek houdt of neemt en stel vragen.